Polonya’dan Erişilebilirlik Politikası Örneği: Accessibility Plus
Geçtiğimiz haftalarda Kanada’da yürürlüğe giren ACA (Accessible Canada Act) belgesinden ve ülkenin erişilebilirlik üzerine çalışmalarından bahsetmiş, bazı öneriler sunmuştuk. Bugünkü yazımızda ise Polonya Hükümeti’nin yürüttüğü Accessibility Plus programına değineceğiz ve yine bir iyi örnek üzerinden öneriler çıkarmaya çalışacağız.
Polonya Geliştirme Fonları ve Bölgesel Politika Bakanlığı’nca (The Ministry of Development Funds and Regional Policy) organize edilip Yatırım ve Ekonomik Gelişim Bakanlığı (The Ministry of Investment and Economic Development) tarafından koordine edilen Programme Accessibility Plus, temelde evrensel tasarım ilkesiyle yasal düzenlemeler yaparak ülkedeki erişilebilirlik eksikliklerine çözüm getirmeyi amaçlıyor. Programın yaklaşık 5 milyar avroluk bütçesini yurt içi ve yurt dışı kamu fonlarıyla özel fonlar oluşturuyor. 2018-2025 yılları arasında uygulanarak amacına ulaşması planlanan program mimari, ulaşım, eğitim, sağlık, dijitalleşme, hizmetler, rekabetçilik ve koordinasyon olmak üzere sekiz ana başlığa odaklanıyor.
Başlıklar
Bu sekiz başlığa tek tek bakmak gerekirse, mimari başlığında evrensel tasarım ilkelerine göre tasarlanmış yapıların inşasına ve mimari standartların geliştirilmesine odaklanılıyor. Ulaşımda raylı hizmetlere ve toplu taşımaya odaklanan Program, hem bu hizmetleri erişilebilir kılmayı hem de sektör çalışanlarını erişilebilirlik konusunda daha yetkin hale getirmeyi amaçlarken mobil uygulamalarda da dijital erişilebilirlik çalışmalarının sürmesini ön görüyor. Eğitim başlığında ise yalnızca okulların fiziksel imkânlarının iyileştirilmesi değil, ders programlarının da kapsayıcı kılınması üzerine çalışılıyor ve mümkün olduğunca kapsayıcı eğitim modeli geliştirmesi planlanıyor. En az 200 adet tamamen erişilebilirliği sağlanmış eğitim kurumu amaçlayan program, bu hedefi sağlık sektöründe en az 100 sağlık kurumu olarak belirtiyor. Multimedya ve mobil uygulamalar ile erişilebilirliğin desteklenmesi de bütün başlıkları kesen bir nokta.
Kişisel Asistanlık Sisteminin Geliştirilmesi
Programın hizmetler başlığında engellenen bireylere yönelik kişisel asistanlık sisteminin gerekli yasal ve ekonomik düzenlemeler sağlanarak geliştirilmesinin hedeflenmesi öne çıkıyor. Buna ek olarak spor müsabakalarının hem sporcular hem de seyirciler açısından erişilebilir olması yönünde çalışmalar programın ajandasında bulunuyor. Rekabetçilik başlığı altında fuarlar, etkinlikler ve markalaşma süreçleri odak noktası durumunda. Bu vesileyle yardımcı teknolojilerin üretilmesinin ve yayılmasının desteklenmesi ve erişilebilirlik alanının gelişmesi hedefleniyor. Son olarak koordinasyon başlığında ise yasal süreçler ve yasa tasarımlarının düzenlenmesi ve erişilebilirlik yasasının çıkarılması ile erişilebilirlik için sosyal farkındalığın arttırılması üzerinde duruluyor.
Dört yıl önce uygulanmaya başlanan programın izlemesi, koordinasyondan sorumlu bakanlık ve görevli bakan tarafından yönetiliyor. Bu yetkili birimler, Program’ın yürürlüğe girmesinin ardından uygulamaların etkileri ve verimliliği konusunda yıllık raporların yayınlanmasından sorumlu. İlk rapor ise 2021 yılında yayınlandı. 2025’ten sonra, programın bitişinin ardından, Polonya’da erişilebilirlik için Program’ın nasıl etkilerinin olduğunu gösteren bir rapor yayınlanması da izleme ve etki ölçümü için planlar arasında.
Ayrıntılı ve 44 başlıkta geliştirmeler ve yenilikler yapmayı planlayan Accessibility Plus Programı’nın uygulanma süreci için hükümet oldukça şeffaf davranıyor. Her başlık için sürecin tasarımı, uygulanması ve denetimi ile ilgili ayrıntılı bilgi verip bu başlıkları net olarak tanımlayan bir tasarı, program yürürlüğe girmeden yayımlanmıştı.
Kısacası, Accessibility Plus hedeflerin başarı göstergeleri ile tanımlanması, zaman ve bütçe planlaması, görev dağılımını net şekilde yapılması ve oturmuş bir izleme planının olması açılarından oldukça etkili gözüküyor. Tematik olarak ise inovasyona ve dijital çözümlere alan açılması ve erişilebilirliğin fiziksel, içeriksel ve tutumsal boyutlarıyla ele alınması dikkat çekici.